Dolandırıcılık Suçu ve Cezası 2024

Madde 157- (1) Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.

Dolandırıcılık, Türk Ceza Kanunu’nun 157 ve 158. maddelerinde düzenlenmiş olup, haksız kazanç elde etmek amacıyla başkasını aldatmak suretiyle zarara uğratmayı hedefleyen bir suç türüdür. Dolandırıcılık, mağdurun rızasının kandırıcı yollarla sağlandığı ve bu rızanın kötüye kullanıldığı bir suistimal biçimidir. Dolandırıcılık suçu, hem adi hem de nitelikli olarak iki farklı şekilde sınıflandırılmaktadır ve her biri için farklı cezai yaptırımlar öngörülmektedir.

1. Dolandırıcılık Suçunun Unsurları

Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için belirli unsurların bir arada bulunması gerekmektedir:

• Aldatma ve Kandırma: Fail, mağduru gerçek olmayan bir durumla kandırarak onun rızasını almaktadır. Bu durumda mağdurun gerçek durumu bilebilecek konumda olmaması önemlidir.

• Haksız Kazanç: Fail, elde ettiği rızayı kötüye kullanarak kendisine veya bir üçüncü kişiye haksız kazanç sağlamaktadır.

• Zarar: Mağdurun, malvarlığı veya ekonomik durumunda bir kayıp yaşanması gereklidir.

2. Adi Dolandırıcılık Suçu

Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesinde düzenlenen adi dolandırıcılık suçu, temel dolandırıcılık olarak bilinir ve genelde daha düşük cezalar öngörür. Bu suçun işlenmesi halinde fail, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılabilir. Adi dolandırıcılık suçu, çoğu zaman basit dolandırıcılık durumlarında ortaya çıkar ve cezalandırılması için büyük bir zarara gerek duyulmaz.

3. Nitelikli Dolandırıcılık Suçu

Nitelikli dolandırıcılık suçu, daha ağır sonuçlar doğurabilecek durumlarda uygulanır ve TCK 158. madde kapsamında ele alınır. Nitelikli dolandırıcılık suçu, belirli durumlarda işlenmişse daha ağır cezalara tabidir. Bu durumlar arasında:

• Dini inanç ve duyguların kötüye kullanılması,

• Kamunun zararına işlenmiş olması,

• Bilişim sistemlerinin veya banka kartlarının kullanılması,

• Resmi makamların kimliğini veya yetkisini kullanarak işlenmesi gibi durumlar yer alır.

Nitelikli dolandırıcılık suçunda üç yıldan on yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası uygulanabilmektedir.

4. Dolandırıcılık Suçuna İlişkin Cezaların Belirlenmesi

Dolandırıcılık suçu ile ilgili cezalar, suçun niteliğine ve işleniş şekline göre farklılık gösterebilir. Suçun işleniş tarzı, failin durumu ve mağdurun uğradığı zararın derecesi, hâkimin ceza takdirinde dikkate aldığı unsurlar arasındadır.

• Kasten İşlenmiş Suçlar: Suçun bilinçli olarak işlenmesi hâlinde daha yüksek cezalar verilebilmektedir.

• Mağdurun Maddi Kaybı: Zarar miktarı ceza tayininde etkili olmaktadır.

• Failin Sabıkası: Failin geçmişteki suç kayıtları ceza miktarının artırılmasına neden olabilir.

5. Dolandırıcılık Suçunda Zamanaşımı

Türk Ceza Kanunu’na göre dolandırıcılık suçunda da zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Adi dolandırıcılık suçlarında zamanaşımı süresi 8 yıl, nitelikli dolandırıcılık suçlarında ise 15 yıl olarak belirlenmiştir. Bu süreler, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

6. Dolandırıcılık Suçunda Yargılama Süreci

Dolandırıcılık suçu, şikâyetle soruşturulan suçlar arasında yer almaz. Bu nedenle dolandırıcılık suçuna ilişkin bir şikâyet yapılmasa bile, Cumhuriyet savcılığı resen soruşturma başlatabilir. Soruşturma ve kovuşturma süreçlerinde mağdurun zararının giderilmesi için gerekli tedbirler alınır. Ancak mağdurun zararı giderilmiş olsa dahi suçun yasal cezalandırılması engellenemez.

7. Dolandırıcılık Suçu Hakkında Bilinmesi Gereken Diğer Hususlar

• Uzlaşma: Dolandırıcılık suçu, uzlaşmaya tabi olmayan suçlar arasında yer alır. Bu nedenle taraflar arasında anlaşma sağlansa dahi yargılama süreci devam eder.

• Şikâyet Süresi: Dolandırıcılık suçu, şikâyet süresine tabi olmayan bir suç olduğundan, mağdur her zaman şikâyet hakkını kullanabilir.

• Etkin Pişmanlık: Dolandırıcılık suçunda etkin pişmanlık hükümleri sınırlı olarak uygulanabilmektedir. Failin suçu işledikten sonra mağdurun zararını gidermesi, hâkimin cezada indirim yapmasına sebep olabilir.

Sonuç

Dolandırıcılık suçu, kişinin malvarlığına veya ekonomik değerlerine zarar verici etkiler barındıran bir suç olup, hukukumuzda ciddi yaptırımlara tabi tutulmaktadır. Dolandırıcılık suçu ile karşılaşan mağdurlar, hukuk yollarına başvurarak zararlarını tazmin edebileceği gibi, failin cezalandırılması için yetkili makamlara başvurabilirler.